Purnapramati > Blog

ಬಿತ್ತಿದ ಕನಸು- (ಭಾಗ - ೧)

ಬಿತ್ತಿದ ಕನಸು- (ಭಾಗ – ೧)

Friday, December 15th, 2017

  – ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಭಟ್ (ಅಧ್ಯಾಪಕರು, ಪಿ.ಇ.ಎಸ್ ಕಾಲೇಜು)           ಹರೀಶಣ್ಣ ಈ ಪದ ವ್ಯಕ್ತಿಪರಿಚಯ ಇದ್ದವರಿಗೆ ಕಿವಿಯಿಂದಿಳಿದು ನೇರ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ತಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಮೇಧಾವಿತನದೊಂದಿಗಿದ್ದ ನಿರಹಂಕಾರ ಸರಳತೆ ಎಳೆಯ ಮನಸ್ಸಿಗೂ ಆಪ್ತತೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ನಡೆದಾಡುವ ಗೂಗಲ್ ಆಗಿ, ಆದರೆ ಗೂಗಲ್‌ನಂತೆ ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲೋ ಆ ಅರ್ಥದಲ್ಲೋ! ಎಂದು ಮರಳಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸದೆ ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾದ ಉತ್ತರಗಳನಿತ್ತು ತಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪರಿಗೆ ವಿದ್ವಾಂಸರೂ ಗಾಬರಿ ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಈಗೇನು ಹೇಳಿದರೂ ಅತಿಶಯವೆನಿಸೀತು. ಆದರೆ ಜೊತೆಗಿದ್ದ ಎಲ್ಲರ ಅನುಭವವೂ ಇದೇ ಆಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಅಷ್ಟೆ ದಿಟ. ನನಗೆ ಅವರು ಕೊಟ್ಟ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳ ಸಂಬಂಧ ನನ್ನ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಚಿಂತಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಹಳೆಬೇರು ಹೊಸ ಚಿಗುರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗಿದ್ದ ಕಲ್ಪನೆ ಹೇಳಿ ಮುಗಿಸಲಾಗದಷ್ಟು. ಪ್ರಾಚೀನರ ತಿಳುವಳಿಕೆಯೊಳಗೆ ಇಳಿದು ನೋಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗಿದ್ದ ಕಳಕಳಿ ಅನುಕರಣೀಯ. ವಿಜ್ಞಾನದ ಹೊಸ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿಕೊಂಡು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತಿಳಿಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಅವರ ಅಧ್ಯಾಪಕ ಗುಣ ಮರೆಯಲಾಗದ್ದು. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಾಣಿ-ಪಕ್ಷಿ-ಕ್ರಿಮಿ-ಕೀಟ-ಗಿಡ-ಮರ ಬಗೆಗೆ ಅವರಿಗಿದ್ದ ಸುಳಿವು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಬೇರೆಯವರಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಸಿಗದ್ದು. ಮಣ್ಣಿನ ಗುಣ, ನೀರಿನ ಸೆಲೆ, ಧಾನ್ಯ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ತರಕಾರಿಗಳ ವೈವಿಧ್ಯ ಅವುಗಳ ಔಷಧೀಯ ಮಹತ್ವ ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಹತ್ತುತ್ತಲ್ಲೋ, ಇಳಿಯುತ್ತಲೋ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರೆ ಕೇಳುಗನಿಗೆ ರಸದೌತಣ.         ಕುಮಾರಪರ್ವತವನ್ನು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹಿಮ್ದೆ ಮೂರು ಬಾರಿ ಏರಿದ್ದರೂ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಅಚ್ಚರಿಯ ಗುಟ್ಟು ಎದೆಗೆ ಬಿದ್ದಿರಲಿಲ್ಲ. ಹರೀಶಣ್ಣ ಜೊತೆಗೆ ಹಾಕಿದ ಅಷ್ಟೂ ಹೆಜ್ಜೆಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಪಾಠವನ್ನೇ ಮಾಡಿದವು. ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಕೊಂಡಿಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿದವು. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಕಾಣದಿರುವ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳು ಅಣ್ಣನ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಫಲಿಸಿದ್ದವು. ಹತ್ತಾರು ಬಗೆಯ ಜೇಡಗಳು, ಅವುಗಳ ಗೂಡಿನ ವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸಿದರು. ದೇವರ ಸೃಷ್ಟಿಯ ವೈಚಿತ್ರ್ಯದ ಪರಿಚಯ ಕೇಳಿದ ಶೌನಕರಿಗೆ ಅಂಗಿರಸರ ಉತ್ತರ ಯಥಾ ಊರ್ಣನಾಭಿಃ ಸೃಜತೇ ಗೃಹ್ಣತೇ ಚ – ಜೇಡದ ನಡೆಯಂತೆ ಎಂದು ಉರ್ಣನಾಭಿ – ಹೊಕ್ಕುಳಲ್ಲಿ ನೂಲು ಹೊತ್ತ ಜೀವಿ ನೂಲನ್ನು ಗೂಡು ಕಟ್ಟಲು ಹೊರಕ್ಕೆಸೆಯುತ್ತದೆ. ಕೆಲಸ ಮುಗಿದೊಡನೆ ಒಳಕ್ಕೆ ಸೆಳೆದು ಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಮತ್ತೆ ಬೆಕಾದಾಗ ಗೂಡು ಕಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೆ ನುಂಗುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೆ ಪ್ರಪಂಚ ಎಂಬ ಬಲೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕಾಲ ಮುಗಿದೊಡನೆ ಹೊಕ್ಕಳಲ್ಲೆ ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅದನ್ನು ಆಹಾರವಾಗಿ ನೊಣೆಯುವವನಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಪ್ತಕಾಮಸ್ಯ ಕಾ ಸ್ಪೃಹಾ. ಎಲ್ಲ ಪೂರೈಸಿಕೊಂಡವನಿಗೆ ಬಯಕೆಗಳೇನು, ಬಲೆಯಲ್ಲಿ ಜೇಡ ಎಂತು ಸಿಲುಕದೋ ಅಂತೆಯೇ ಈ ತ್ರಿಗುಣಗಳ ಬಲೆಯಲ್ಲಿ ದೇವರು ಸಿಲುಕಲಾರ. ಊರ್ಣವನ್ನು ನಾಭಿಯಲ್ಲೇ ಹೊತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಹೇಗೆ ಜೀರ್ಣವಾಗದೋ – ಅಂತೆಯೇ ಜಗತ್ತು ದೇವರ ಹಸಿವನ್ನು ತಣಿಸುವ ವಸ್ತುವಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಪದದಿಂದಲೇ ತಿಳಿಯುವ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಇಂತಹ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಚರ್ಚಿಸಿದೆವು. ಋಷಿಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನಿತ್ತು ಅರ್ಥೈಸುವ ಪರಿಗೆ ಅವರದ್ದು ತೆರೆದ ದಣಿವಿಲ್ಲದ ಕಿವಿಯಾಗಿದ್ದವು. ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಒಂದೆಡೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ತುಲನಾತ್ಮಕ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸೋಣ ಎಂದು ದೊಡ್ಡ ಕನಸು ಕಟ್ಟಿದ್ದರು. ನಾನು ಅವರಿಂದ ಬಹಳ ಉಪಕೃತ. ಅವರ ಕನಸಿನ ಬೀಜಕ್ಕೆ ನೀರೆರೆಯುವ ನಾನು ಈಗ ಜೀವಜಲವಿಲ್ಲದ ಪಾಳು ಬಾವಿಯಾಗಿರುವೆ. ಆದರೂ ಆ ದಿಸೆಯಲ್ಲಿ ಜತನ ಗೈಯ್ಯುವೆ.         ಅವರ ಜೊತೆ ಬಹಳ ಹೊತ್ತು ಕಳೆದ ಪೂರ್ಣಪ್ರಮತಿಯ ಮಕ್ಕಳೇ ಭಾಗ್ಯವಂತರು. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಶಿಕ್ಷಕರನ್ನು ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಡಿಮೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಅಪವಾದ ಹರೀಶಣ್ಣ. ಅವರ ಅಗಲಿಕೆಯ ಸುದ್ದಿ ಕಿವಿಗೆ ಬಿದ್ದ ಆ ಘಳಿಗೆ ನಾನು ಮಕ್ಕಳ ಜೊತೆಗಿದ್ದೆ. ಆ ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳ ಕಣ್ಣಂಚಿನಲ್ಲಿ ಜಿನುಗಿದ್ದ ನೀರು ನನ್ನ ಕಲಕಿತು. ಕೆಲವರು ಅತ್ತೆ ಬಿಟ್ಟರು. ಸತ್ಯ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ನನಗಿನ್ನೂ ಚೇತರಿಕೆ ಉಂಟಾಗಿಲ್ಲ. ನನ್ನವರಿಗಿಂತ ಅವರು ಹೆಚ್ಚಿನವರಾಗಿದ್ದರು. ನನ್ನ ಗುಂಗಿಗೆ ಅವರ ಲಹರಿಗಿರಿ ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. ಅಣ್ಣ! ನೀವಿಲ್ಲದೆ ಈಗ ರಾಗ ಹೊಂದದ ಗೀಚಿದ ಗೀತವಾಗಿದ್ದೇನೆ.         ಪದವಿಜ್ಞಾನ ಹೀಗೊಂದು ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪದಗಳೊಳಗೆ ಪ್ರಾಚೀನರು ಅಡಗಿಸಿಟ್ಟ ವಿಜ್ಞಾನದ ಕೌತುಕಗಳನ್ನು, ವಸ್ತುವಿನ ಗುಣಧರ್ಮವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವೊಂದನ್ನು ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಈ ಪ್ರಯತ್ನ ಹರೀಶಣ್ಣನ ನೆನಪಿಗಾಗಿ…ಇದು ಮುಗಿಯುವ ಸಾಹಸವಲ್ಲ. ಆದರೂ ಎಲ್ಲೋ ಒಂದೆಡೆ ಆರಂಭಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಹರೀಶಣ್ಣ ನೆನಪಾಗಿದ್ದಾರೆ. (ಮುಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯುವುದು)

Read More..

ದೇವಲೋಕದ ಹೂವನ್ನು ಅರಸಿ ಹೊರಟ ಚಿಟ್ಟೆ

Friday, December 15th, 2017

  – ಶ್ರೀವಲ್ಲಿ (ಹರೀಶ್ ಭಟ್ಟರ ಶ್ರೀಮತಿ)           ೨೦೦೩, ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೩ ರಂದು ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಜೀವನದ ಒಂದು ಹೊಸ ಅಧ್ಯಾಯ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಒಂದು ನಡೆದಾಡುವ ವಿಶ್ವಕೋಶವನ್ನು ನಾನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದೆ ಎಂದು ನಂತರ ತಿಳಿಯಿತು. ಇವರ ಭೇಟಿಯಾದ ನಂತರ ನಾನು ಎಂದೂ ಗೂಗಲ್ ಸರ್ಚ್ ಮಾಡಿದ್ದೇ ಇಲ್ಲ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇದೇ ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಅವರು ಆಡಿದ ಮಾತುಗಳೆಲ್ಲಾ ನೆನಪಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಮಾಯವಾಗಿ ಬಿಟ್ಟರು. ಇನ್ನು ಮುಂದು ಅದು ಕೇವಲ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿ ಮಾತ್ರ…         ನಮ್ಮ ಮದುವೆಯಾಗುವ ವೇಳೆಗೆ ಅವರ ತಂದೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ತಾಯಿಯೇ ಅವರ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ, ಬೆಳೆವಣಿಗೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೊತ್ತವರಾಗಿದ್ದರು. ಮದುವೆಯಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತಾಯಿಯೂ ಹೋಗಿಬಿಟ್ಟರು. ೧೯೭೮, ಆಗಸ್ಟ್ ೨೮ ರಂದು ಉಡುಪಿಯ ಉದ್ಯಾವರದಲ್ಲಿ ಇವರು ಹುಟ್ಟಿದರು. ನಂತರ ಬಳ್ಳಾರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ, ಆಮೇಲೆ ಉಡುಪಿ, ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರಂತೆ. ಎಂ.ಎಸ್.ಸಿ ಮಾಡುವ ಹಂತದಲ್ಲೆ ಐ.ಐ.ಎಸ್.ಸಿ ಯ ಒಂದು ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿತೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಮೇಲೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ತಂದೆ-ತಾಯಿಯರ ಜೊತೆಗೇ ವಾಸ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅವರ ಅಪ್ಪನ ಕೆಲವು ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಪ್ಪನೊಂದಿಗೆ ಜಾತ್ರೆಗೆ ಹೋಗುವುದೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಇಷ್ಟವಂತೆ. ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿ ಬಂದದ್ದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಚಿತ್ರ ಬಿಡಿಸಿ ಇಡುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಹೀಗೆ ಚಿತ್ರ ಬರೆಯುವ ಕಲೆ ಮೊದಲೇ ಇತ್ತು, ವಿಜ್ಞಾನದ ಹುಚ್ಚು ನಂತರ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು.         ದೇವರ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೇವಲ ಬಾಯಿಮಾತಿಗಲ್ಲದೆ ದೀರ್ಘವಾಗಿ, ತಿಳಿದು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಯಾವುದೇ ಹಬ್ಬ ಬಂದರೂ ಅದನ್ನು ಅದ್ದೂರಿಯಾಗೇ ಆಚರಿಸಬೇಕೆಂಬುದು ಅವರ ಆಸೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅದರ ಹಿನ್ನಲೆ ತಿಳಿದು, ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ, ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಕಲೆಹಾಕಿಕೊಂಡು ಅದರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ಸಿಗುವಂತೆ ಮಾಡಿ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಣೆ ಮಾಡುವುದು ಇವರ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿತ್ತು. ಅಕ್ಕ-ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯವರಿಗೆ ಹಬ್ಬವೆಂದರೆ ನಮ್ಮ ಮನೆಯ ಹಬ್ಬವೆ ಎನ್ನುವಂತಾಗಿತ್ತು. ಮಾಡುವ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆ ಇರಬೇಕೆಂಬುದು ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನ.         ಹಳೆಯ ಕಾಲದ ಪದಾರ್ಥಗಳೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರೀತಿ. ಹಳೆಯ ಕಾಲದ ಶ್ಯಾವಿಗೆ ಒರಳು, ಚೆನ್ನಮಣೆ, ದೂರವಾಣಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಂದಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಆ ದೂರವಾಣಿಗೆ ಜೀವ ಕೊಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ದೂರವಾಣಿ ಸಂಪರ್ಕ ಪಡೆಯುವಂತಾಯಿತು. ಆಕಸ್ಮಿಕವೆಂಬಂತೆ ಇದರ ಸಂಖ್ಯೆ ಅವರ ಮೊಬೈಲ್ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕೊನೆಯ ನಾಲ್ಕು ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನೇ ಹೋಲುತ್ತವೆ. ನನ್ನ ತಮ್ಮ ನಂದ ಕಿಶೋರ್ ಹೇಳುವಂತೆ ತಂದೆಯ ನಂತರ ಅವರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತುಂಬಬಲ್ಲವರು ಭಾವ ಮಾತ್ರ ಆಗಿದ್ದರು. ಇವರೊಬ್ಬ ನಗುಮೊಗದ, ಚೈತನ್ಯ ಚಿಲುಮೆ. ತಾವಿರುವ ಸುತ್ತಲಿನವರಲ್ಲಿ ಜೀವ ತುಂಬುತ್ತಿದ್ದರು. ಲವಲವಿಕೆಯಿಂದ ಎಲ್ಲರೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಈಗ ಆ ಆಸರೆ ತಪ್ಪಿದೆ…          ಹಂಸಾ ಇವರ ಪ್ರಪಂಚವಾಗಿದ್ದಳು. ಇವಳಿಗಾಗಿ ಏನೆಲ್ಲಾ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆಂದರೆ, ಮಗಳಿಗೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿ, ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಕೈಗೆ ಮೆಹಂದಿ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದರು, ಕೃಷ್ಣಾಷ್ಟಮಿ ಬಂದರೆ ಕೃಷ್ಣ ವೇಷ ತೊಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಗಳ ಹುಟ್ಟಿದ ಹಬ್ಬವಂತೂ ನಿಜಕ್ಕೂ ಹಬ್ಬವೇ ಆಗುವಂತೆ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷದ ಹಬ್ಬಕ್ಕೂ ಒಂದೊಂದು ವಿಷಯವನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಸೃಜನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಯೋಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಾಗಿ ಬಂದವರೂ ಪೂರ್ಣಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿ, ಆನಂದಿಸಿ, ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಅದಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಅವಳ ಲಾಲನೆ-ಪಾಲನೆ ಅವರೇ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಮಾಡುವ ಕನಸ್ಸನ್ನು ಆಗಾಗ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಗಳು ಅಪ್ಪನಂತೆ ಧೈರ್ಯವಂತೆ. ಮೂರು ದಿನಗಳ ಹಿಂದೆಯಷ್ಟೇ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದ ಹಾವಿನ ಪೊರೆಯನ್ನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ತಂದು ತೋರಿಸಿದಳು, ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ.          ಇತ್ತೀಚೆಗಷ್ಟೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಇಡಲು ಕಪಾಟುಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸಲಾಯಿತು. ಬಡಗಿಯು ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಯಾಕೆ ಮಾಡುಸುತ್ತಿದ್ದೀರಿ, ಜಾಗ ಸಾಲದೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅಷ್ಟೂ ಜಾಗ ತುಂಬಿ ಜೋಡಿಸದೆ ಇರುವ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಇನ್ನೂ ಒಳಗೇ ಸೇರಿವೆ. ಅರಣ್ಯ ಮಿತ್ರ, ಉತ್ತಮ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂವಾದಕ, ಹುಸೇನ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್, ಹಿಂದಿ, ತುಳು, ಕನ್ನಡ, ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಲಲಿತವಾಗಿ ಸಂವಾದಿಸಬಲ್ಲವರಾಗಿದ್ದರು. ಯಾವುದೆ ಭಾಷಣ, ವಿಷಯವಾದರೂ ಹೋಗಿ ಬಂದ ನಂತರ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನನಗೆ ಮತ್ತು ಹಂಸಾಳಿಗೆ ತೋರಿಸಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.        ಪಶ್ಚಿಮಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಧವ್ ಗಾಡ್ಗಿಲ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸುಮಾರ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಇವರ ಸತತ ಪರಿಶ್ರಮದ ಫಲವಾಗಿ ‘ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಪಂಚ’ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಈ ಪುಸ್ತಕ ಕೇವಲ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ, ಭೌಗೋಳಿಕ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲದೆ, ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಕವಿತೆಗಳನ್ನೂ ಪ್ರಾಸಂಗಿಕವಾಗಿ ಹೊತ್ತಿದೆ. ಆ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕವಿತೆಯನ್ನು ಅವರೇ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿ, ಅದನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಕವಿಗಳನ್ನು ಖುದ್ದಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ಅವರಿಂದ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆದು, ವಿಶಿಷ್ಟ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಅವರ ಹೆಸರು ಸಹಿತವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕೃತಿ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅವರ ತಪಸ್ಸಿಗೆ, ಸಹೃದಯತೆಗೆ ಕನ್ನಡಿಯಾಗಿದೆ. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪಲಿಮಾರು ಮಠದ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿ ಮಾಡಿದ ಸಹಿ ಮತ್ತು ಗೌರವವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟ ೧೦೦ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆಯೇ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ನವಿಲು ಗರಿ ಬಚ್ಚಿಟ್ಟುಕೊಂಡಂತೆ…..          ಉಪನಿಷತ್ತು, ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಔಷಧಿ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ, ಪ್ರಾಣಿ-ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ ಸಿಗುವ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಪುಸ್ತಕ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬುದು ಅವರ ಕನಸಾಗಿತ್ತು. ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ ಶಾಲೆ, ಇತ್ಯಾದಿ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಹಲವಾರು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಿ, ಸರಕಾರದ ಮಾನ್ಯತೆ ಸಿಗುವಂತೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಶ್ರಮವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.          ಅಪ್ಪ ಇಲ್ಲವಾದ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಕೇಳಿ ನನಗೆ ಹಂಸಾ ತಾನೇ ಧೈರ್ಯ ಹೇಳಿ ‘ಅಪ್ಪ ಅಮೇರಿಕಾಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ, ಅಳಬೇಡ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದಳು. ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಮನೆಯಿಂದ ದೂರವಿರುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಇಲ್ಲದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲೂ ಹೇಗೆ ಬದುಕಬೇಕೆಂಬ ತರಬೇತಿಯನ್ನೂ ನಮಗೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಮಗಳ ಕಲಿಕೆಗೆ ನಾನೇನು ತಲೆಕೆಡಿಸಿಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಆರಾಮವಾಗಿದ್ದೆ. ಈಗ ಯಾರು ಆ ಹೊಣೆ ಹೊರಬೇಕು? ದೇವಲೋಕದ ಹೂವನ್ನು ಅರಸಿ ಹೊರಟ ಈ ಚಿಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಆಗದು, ಆದರೆ ಬದುಕಿರುವ ಚಿಟ್ಟೆಗಳಿಗೆ ಜೀವ ತುಂಬುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡವ ಧೈರ್ಯ ಮಾಡಬೇಕಷ್ಟೆ. ಅವರ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯುವುದೊಂದೆ ನಮ್ಮ ಪಾಲಿಗಿದೆ.

Read More..

ಹರಿತ್ ಮತ್ತು ಹರೀಶ್: ಕಳಚಿಕೊಂಡ ಹಸುರು ಕೊಂಡಿ

Wednesday, December 13th, 2017

Nagesh Hegde Ecologist ನಿಸರ್ಗದ ಜೊತೆ ಗಾಢ ನಂಟನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡವರು ಕಣ್ಮರೆ ಆದರೆಂದರೆ ನಿಸರ್ಗದ ಒಂದು ಭಾಗವೇ ಕಣ್ಮರೆ ಆದಂತೆ. ‘ಮಿತ್ರ ಹರೀಶ್ ಭಟ್ ಇನ್ನಿಲ್ಲ’ ಎಂದು ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಅಣ್ಣ ಆ ದಿನ ಗದ್ಗದಿತರಾಗಿ, ತಡೆ-ತಡೆದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಒಂದು ಸೊಂಪಾದ ಅಶ್ವತ್ಥ ವೃಕ್ಷವೊಂದು ನೋಡನೋಡುತ್ತ ಕಣ್ಮರೆ ಆದಂತೆ; ಒಂದು ಸೊಗಸಾದ ತಿಳಿನೀಲ ಸರೋವರವೊಂದು ಕಣ್ಣೆದುರೇ ಇಂಗಿ ಹೋದಂತೆ ಮನಸ್ಸಿಗೆಲ್ಲ ಖಿನ್ನತೆ ಆವರಿಸಿತು. ಹೊಳಪುಗಣ್ಣಿನ, ಉದ್ದ ಕೂದಲಿನ, ನಿರಂತರ ನಗುಮುಖದ ಆ ಬಿಂಬ ಮಾತ್ರ ದಿನದ ಎಲ್ಲ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕೆಲಸಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಮೂಡಿ ಬರತೊಡಗಿತ್ತು. ಹರೀಶ್ ಭಟ್ಟರನ್ನು ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಗೆದ್ದಲು ಹುತ್ತದ ಪಕ್ಕ ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕೂತು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಇರುವೆಗಳ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತ ವಿವರಿಸುತ್ತಿರುವ ಹರೀಶ್ ಭಟ್; ‘ಅದೋ ನೋಡಿ, ಇಂಡಿಯನ್ ರೋಲರ್! ಅದು ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯ ಪಕ್ಷಿ- ಕನ್ನಡದ ಹೆಸರು ನೀಲಕಂಠ’ ಎನ್ನುತ್ತ ನೀಳ ಕೈಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ಹರೀಶ್ ಭಟ್. ಅದೇ ವೇಳೆಗೆ, ಅಲ್ಲೇ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬಾಗಿ ನಿಂತು ಚೀಲವನ್ನು ತಡಕಾಡುತ್ತಿರುವ ಹುಡುಗನ ಹೆಗಲ ಮೇಲೆ ಕೈ ಹಾಕಿ, ‘ಯಾಕೋ ಬೈನಾಕ್ಯುಲರ್ ಹುಡುಕ್ತಾ ಇದೀಯ? ಬರಿಗಣ್ಣಲ್ಲೇ ಕಾಣುತ್ತದಲ್ಲೋ ಇಂಡಿಯನ್ ರೋಲರ್! ನೋಡು ಅದು ಹ್ಯಾಗೆ ಹಾರಾಡ್ತಾ ಹಾರಾಡ್ತಾನೇ ಮಗುಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೇ ರೋಲರ್ ಪಕ್ಷಿ ಅನ್ನೋದು. ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಡೇ ಪರೇಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಫೈಟರ್ ಜೆಟ್‌ಗಳು ಆಕಾಶದಲ್ಲೇ ಪಲ್ಟಿ ಹೊಡೆಯೋದನ್ನು ನೋಡಿದ್ದೀರಲ್ಲ? ಈ ಪಕ್ಷಿಯನ್ನು ನೋಡಿಯೇ ಅಂಥ ವಿಮಾನದ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಎನ್ನುತ್ತ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಅವಾಕ್‌ಗೊಳಿಸುವ ಹರೀಶ್ ಭಟ್. ಎಲ್ಲರೂ ಆಕಾಶದತ್ತ ಕಣ್ಣು ಕೀಲಿಸಿದ್ದಾಗ, ಕಾಲಿನ ಬುಡದ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಪಳಪಳ ಹೊಳೆಯುತ್ತ ಬಿದ್ದಿರುವ ಯಾವುದೋ ಕೀಟದ ಬಣ್ಣದ ರೆಕ್ಕೆಯನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ, ‘ಇದನ್ನು ನೋಡಿ, ಫ್ಲೋರೊಸೆಂಟ್ ಕಲರ್! ಹೋಳಿ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಮೈಗೆಲ್ಲ ಇಂಥ ಮಿನುಗುವ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಕುಣಿಯುವವರನ್ನು ನೋಡಿದ್ದೀರಿ ತಾನೆ? ನೇಚರ್ ಡಿಡ್ ಇಟ್ ಮಿಲಿಯನ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಯರ್ಸ್ ಬಿಫೋರ್” ಎಂದು ವಿವರಿಸುವ ಹರೀಶ್ ಭಟ್. ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯರ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಗಾಢಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಈ ವರ್ಷದ ಪರಿಸರ ದಿನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ೨೦೧೭ನೇ ಇಸವಿ ಪೂರ್ತಿ ನಿಸರ್ಗದೊಂದಿಗೆ ಮರುಜೋಡಣೆ ಎಂಬ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿ ಆಚರಿಸಬೇಕೆಂದು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಕರೆಕೊಟ್ಟಿದೆ. ನಗರವಾಸಿಗಳಾಗಿ ನಾವೆಲ್ಲ ದಿನದಿನಕ್ಕೆ ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದ ದೂರ ಆಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ; ಹಳ್ಳಿಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡುವ ಧಾವಂತದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೂ ನಿಸರ್ಗ ಸಂಬಂಧ ಸಿಗದ ಹಾಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ದೊಡ್ಡವರನ್ನು ಬಿಡಿ, ಮಕ್ಕಳಿಗಾದರೂ ನಿಸರ್ಗದ ನಿಗೂಢಗಳನ್ನು ಚೋದಕ ವೈಚಿತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೊರಟಾಗ ನಮಗೆ ಮೊದಲು ನೆನಪಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಹೆಸರೇ ಹರೀಶ್ ಭಟ್. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಿಸರ್ಗ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ದೊಡ್ಡದಿದೆ ನಿಜ. ಪಕ್ಷಿತಜ್ಞರು, ಇರುವೆ ತಜ್ಞರು, ಗಿಡಮರ ತಜ್ಞರು, ಜಲತಜ್ಞರು, ಬಾವಲಿತಜ್ಞರು.. ಹೀಗೆ ನಾನಾ ಕ್ಯಾಟಗರಿಯ ಪರಿಣತರು ಇದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಗುಡ್ಡ, ಕೊಳ್ಳ, ಪೊದೆ, ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ದು ಅವರಿಗೆಲ್ಲ ಮುದ ನೀಡುವಂತೆ ಸಮಗ್ರ ಜೀವಲೋಕದ ರಸವತ್ತಾದ ವಿವರಣೆ ಕೊಡಬಲ್ಲ ಒಬ್ಬನೇ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದರೆ ಇವರೇ. ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ನಗರದಲ್ಲೇ ಉಳಿಯಬೇಕಾದ ನಮ್ಮಂಥವರಿಗೆ ಹರೀಶ್ ಭಟ್ ಕಣ್ಣು-ಕಿವಿ ಆಗಿದ್ದರು; ನಿಸರ್ಗದ ನಡುವಣ ವಾಕಿಂಗ್-ಟಾಕಿಂಗ್ ವಿಶ್ವಕೋಶ ಎನಿಸಿದ್ದ ಅವರು ಯಾವ ದಿನ ಯಾವ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತಿದ್ದರೊ ಯಾವಾಗ ಯಾವ ದೇಶದ ಯಾವ ಕಾನನದಲ್ಲಿರುತ್ತಿದ್ದರೊ ಅಂತೂ ಎಂದೇ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದರೂ ಮಿಂಚಿನಂತೆ ಉತ್ತರ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ‘… ಇಲ್ಲ, ಕೇರಳದಲ್ಲೂ ಕಸ್ತೂರಿ ರಂಗನ್ ವರದಿಗೆ ವಿರೋಧ ಬಂದಿದೆ’; ‘…ರಾಕ್ ಪೀಜನ್ ಅಂದ್ರೆ ಅದೇರೀ, ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಾಣೋ ಬೂದು ಪಾರಿವಾಳಗಳೇ.. ಅವು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಪೀಜನ್ ಆಗಿದಾವೆ ಅಷ್ಟೆ’; ‘… ಹೌದು ಬ್ಲೈಂಡ್ ಡಾಲ್ಫಿನ್‌ಗಳು ಗಂಗಾನದಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇರೋದು. ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ಬ್ಲೈಂಡ್ ಆಗಿದ್ದೇವೆ ಹಹ್ಹಾ..’, ಹರೀಶ್ ನೆನಪಾದಾಗಲೆಲ್ಲ ಅವರ ಹಹ್ಹಾ ನಗುವಿನ ಅಲೆಗಳು, ತುಂಟನ್ನು ಸೂಸುವ ಬಟ್ಟಲುಗಣ್ಣು, ಯಕ್ಷಗಾನದ ವೇಷ ಕಟ್ಟಲು ಸಜ್ಜಾದಂತಿರುವ ಉದ್ದುದ್ದ ಕೂದಲು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಇಮೇಲ್ ಕಳಿಸಿದರೆ ಈಗಲೂ ತುರ್ತು ಉತ್ತರ ಅವರಿಂದ ಬಂದೀತೆಂದು ನಿರಿಕ್ಷಿಸುವಂತಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಸರ್ಗ ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯರ ನಡುವಣ ಪ್ರಮುಖ ಕೊಂಡಿಯೊಂದು ಕಳಚಿದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ.  

Read More..

ಅಜಾತಶತ್ರು, ನಿಗರ್ವಿ ಡಾ|ಹರೀಶ್‍ ಭಟ್

Wednesday, December 13th, 2017

ಕೆ.ಎಸ್‍. ನವೀನ್ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ನಿರ್ವಾಹಕ, “ವಿಶ್ವರೂಪ” ಪೂರ್ಣಪ್ರಮತಿ ಬೋಧನಾತ್ಮಕ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಆನಂದವನ, ಮಾಗಡಿ. “ಯಶ್ವಂತ್‍, ಇವರು ನವೀನ್‍ ಅಂತ ಪುಸ್ತಕ ಬರಿತಾ ಇದಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ಯಾವುದಾದರು ರೆಫೆರೆನ್ಸ್ ಪುಸ್ತಕ ಬೇಕಾದರೆ ನನ್ನ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಕೊಡಿ” ಇದು ಹರೀಶ್ ಭಟ್‍, ನನ್ನ ಪರಿಚಯ ಹೆಚ್ಚೇನು ಇರದಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೇ ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಯ, ಪರಿಸರ ಅಧ್ಯಯನ ಕೇಂದ್ರದ ಗ್ರಂಥಪಾಲಯರಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಶಿಫಾರಸು! ಇದನ್ನು ಯಾಕೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆಂದರೆ ಭಟ್ಟರ ವಿಶ್ವಾಸದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ವಿದ್ಯಾಪ್ರೀತಿಯ ಒಂದು ಮುಖ ಇದು. ಯಾರೇ ಏನೇ ಮಾಹಿತಿ ಕೇಳಿಕೊಂಡು ಬಂದರೂ ಬರಿಗೈಲಿ ಕಳಿಸಿದವರಲ್ಲ ಇವರು. ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಚಿಟ್ಟೆ ತಜ್ಞರಿಗಾಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಗ್ರಂಥಾಲಯವನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಡಕಿ ಸುಮಾರು ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಪುಟಗಳಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿ ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದವರು ಇದೇ ಹರೀಶ್ ಭಟ್. ನನಗೆ ಇವರ ಪರಿಚಯ ಯಾವಾಗ, ಹೇಗಾಯಿತು ಎಂಬುದೇ ಮರೆತುಹೊಗಿದೆ. ಅದೆಷ್ಟೋ ಕಾಲದಿಂದ ಜೊತೆಗಿದ್ದವರಂತೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಜೊತೆಗೆ ಅವನ್ನೆಲ್ಲ ಯೋಚಿಸಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಮುಂದೆ 2004-5ರಲ್ಲಿ ನಾವು ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವಕೋಶವನ್ನು ಅಂಕೀಕರಣ (ಡಿಜಿಟೈಸೇಷನ್‍) ಮಾಡಿ ಸಿಡಿ/ಡಿವಿಡಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಲೋಕಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದೆವು. ಆಗ ಸಸ್ಯವಿಜ್ಞಾನದ ಬಹುತೇಕ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಕೊಟ್ಟವರು ಹರೀಶ್ ಭಟ್‍. ಇದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಸಂಬಂಧ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿದ್ದು. ಕೆಲವೇ ಮಂದಿ ತಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದ್ದ ಎಳೆಯರಿಗೆ ತರಬೇತಿ ಕೊಡುವ ಕೌಶಲ ಹರೀಶ್‍ ಭಟ್ಟರಿಗೆ ಒಲಿದಿತ್ತು. ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೋಮ್‍ ವರ್ಕ್ ಮಾಡಿ ಒಲಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಸದಾ ತಜ್ಞಮಿತ್ರರು ಇಲ್ಲವೆ ಕಿರಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತಿದ್ದ ಭಟ್ಟರನ್ನು ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ ಕಾಣಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ! ತಲೆತುಂಬ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಜೊತೆಗೆಯವರೊಡನೆ ಅದನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾ ಅವರು ಕೇಳಿದ್ದರ ವಿಷಯವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ ತೇರು ಸರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರ ಸಸ್ಯವಿಜ್ಞಾನದ ಜ್ಞಾನ ಎಷ್ಟಿತ್ತೆಂದರೆ ಮಿತ್ರರೊಬ್ಬರು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕಾಡು ತಿರುಗಿದ ಅನುಭವವನ್ನು ಬರೆದಾಗ ಬರೆದದ್ದು “ಆ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹರೀಶ್‍ ಭಟ್‍ ಸಹ ಗುರುತಿಸಲಾಗದ ಮರಗಳಿದ್ದವು” ಅವರನ್ನು ಬಲ್ಲವರಿಗೆ ಖಂಡಿತಾ ಇದು ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಯಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಭಟ್ಟರ ಮತ್ತೊಂದು ಮಹೋನ್ನತ ಗುಣವೆಂದರೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಜಗಳವಾಡಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ವಿಷಯಾಧಾರಿತ ಚರ್ಚೆಗಂತು ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಸಿದ್ಧೆರಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಜಗಳವೇ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆನಂತರ ಸಿಕ್ಕಾಗ ಮೊದಲು ಮಾತನಾಡಿಸುತ್ತಿದ್ದದು ಭಟ್ಟರೇ! ಅವರು ಹಕ್ಕಿ ಪ್ರಪಂಚ ಪುಸ್ತಕ ಬರೆದಾಗ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಆಯಸ್ಸನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಕುರಿತಾಗಿ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯವಿತ್ತು. ಅದೇನು ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪುಸ್ತಕಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು (ಮತ್ತು ಪ್ರಮೋದ್) ಪಟ್ಟ ಕಷ್ಟ ಹೇಳತೀರದು. ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟೂ ಪರಿಷ್ಕಾರವಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ಅವರು ಹಾಕಿದ ಸಮಯ, ಶ್ರಮ ವ್ಯರ್ಥವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಇತರರಿಗೆ ಅದೊಂದು ಮಾದರಿ. ರಾಜ್ಯಮಟ್ಟದ ಎರಡು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಆ ಪುಸ್ತಕಕ್ಕೆ ಇಂದಿನ ವಶೀಲಿಬಾಜಿ ದಿನಗಳಲ್ಲೂ ಸಿಕ್ಕಿತು ಎಂದರೆ ಅದರ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ. ನಿತ್ಯೋತ್ಸವದ ಕವಿ ನಿಸಾರರು ಅದನ್ನೊಮ್ಮೆ ಕರಡು ತಿದ್ದಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಹಕ್ಕಿಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹೆಸರನ್ನು ಸೇರಿಸಬೇಕೆಂದು ಪ್ರೊ ಎಸ್‍ ಕೆ ರಾಮಚಂದ್ರರಾಯರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ಅವರ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅದನ್ನು ಮಾಡಿಸಿದರು. ಇದು ಎಷ್ಟು ಮಹತ್ವದ ಕೆಲಸವೆಂದು ತಟ್ಟನೆ ಅರಿವಾಗದಿರಬಹುದು. ಹೊರಗಿನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವ ಮಾತೆಂದರೆ, “ಭಾರತೀಯರು ಭಾವುಕರು, ಅವರಿಗೆ ಅವರಲ್ಲೇ ಇರುವ ಗಿಡ, ಮರ, ಪಕ್ಷಿ, ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಕಿಂಚಿತ್ತೂ ಜ್ಞಾನವಿಲ್ಲ. ಬ್ರಿಟೀಶರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದು ಗಿಡಮರ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಾಗಲೇ ಆ ಜೀವಿವೈವಿಧ್ಯ ಹೊರಜಗತ್ತಿಗೆ ಗೊತ್ತಾದದ್ದು” ಎಂಬ ಭಾವನೆ. ಸಂಸ್ಕೃತದ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಇಂತಹವರ ಬಾಯಿ ಮುಚ್ಚಿಸಿದರು, ಹರೀಶ್ ಭಟ್! ಸಂಸ್ಕೃತ ಕಾವ್ಯ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಗಿಡಮರ,ಪಕ್ಷಿಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇವರೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚಿಸಿದವರೊಬ್ಬರು ಆ ಎಳೆಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಎಂದು ಲೇಖನವನ್ನೇ ಬರೆದರು. ಇದು ಪ್ರಜಾವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತೆಂದು ನೆನಪು. ಯಾರೂ ಕೈಹಾಕಲು ಯೋಚಿಸದನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಭಟ್ಟರ ಮತ್ತೊಂದು ಗುಣ. ಪ್ರಾಯಃ ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆೈಯಲ್ಲ ಕಾಗೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ತಜ್ಞರು ಹರೀಶ್‍ ಭಟ್, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಪರಿಯೋಜನೆಯನ್ನೇ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಹಿಂದೆ ಕಾಗೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕಂಡುಬರುವ ಕಡೆ ಹೋಗಿ ಇಂದಿನ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದರು. ನಮ್ಮ ಶಾಲೆಯ ಕುರಿತಾಗಿಯೂ ಅವರಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಯೋಜನೆಗಳಿದ್ದವು. ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಆನಂದವನದಂತಹ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಅನೇಕ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕುರಿತಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದೆವು. ಇಲ್ಲಿ ನಾನು ಯೋಜಿಸಿದ್ದ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ನಾ ವಿವರ ಕೇಳಿ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ಹರ್ಬೇರಿಯಂ ಮಾಡಬೇಕು ಅದಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಾಯ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದಿದ್ದೆ. ಎಂದಿನಂತೆ “ಆಗಲಿ, ಬನ್ನಿ” ಎಂದಿದ್ದರು. ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ ಕುರಿತಾಗಿ ನನಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಯಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮೂರಿಗೆ ಬನ್ನಿ ಎಂದು ಸದಾ ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದ ಅವರ ಆಹ್ವಾನವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅವರಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿಬರುವ ಅವಕಾಶಗಳು ನನ್ನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಆಗಲೇ ಇಲ್ಲ. ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಖಾಸಗಿ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ಹಿರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳೊಬ್ಬರು ಹರೀಶ್‍ ಭಟ್ ಈಸ್‍ ನಾಟ್ ಫಾರ್ಮಲಿ ವಿದ್‍ ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಿಟ್ಯೂಟ್‍ (ಹರೀಶ್‍ ಭಟ್ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಖಾಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಯಲ್ಲ) ಎಂದಿದ್ದರು. ಇದು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಹಿತಕೊಡುವ ವಿಷಯವಲ್ಲ. ನಮಗೆ ಅರ್ಥವಾಗದೆ ಬ್ಬೆ ಬ್ಬೆ ಬ್ಬೆ ಎನ್ನುವಂಥಹ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಸಾವು! ಭಟ್ಟರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನನಗಾಗಿದ್ದು ಅದೇ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿದ್ದ ಸಣ್ಣಪ್ರಾಯದ ಹರೀಶ್ ಭಟ್ಟ್ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಇನ್ನಿಲ್ಲವೆಂದರೆ ಅದೇ ಬ್ಬೆ ಬ್ಬೆ ಬ್ಬೆ ಎನ್ನುವಂತಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿನ ಎನ್ವಿಸ್‍ (ENVIS)ಗೆ ಅವರ ಹೆಸರಿಡಬಹುದು. ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕು. ಹರೀಶ್ ಸಾಯುವವರಲ್ಲ, ಅದೆಲ್ಲೋ ಒಂದಷ್ಟು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಅಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಗಿಡಮರಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ…. ಆ ಗುರು ಸಮಾನ ಮಿತ್ರರಿಗೆ ಇದೋ ಒಂದು ಹನಿ ಕಣ್ಣೀರು.

Read More..

ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನೇ ಗುರುವಾಗಿಸಿ…..

Wednesday, December 13th, 2017

ದಿನಾಂಕ: ೮ನೇ ಆಗಸ್ಟ್, ೨೦೧೩ ಸ್ಥಳ: ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು ಆಗಸ್ಟ್ ೮, ೨೦೧೩ ಪೂರ್ಣಪ್ರಮತಿಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಮರೆಯಲಾಗದ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ. ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಗುರುಪೂರ್ಣಿಮೆಯಂದು ಆಚರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಆಗಸ್ಟ್ ೮ ರಂದು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಪುಟ್ಟ ವನಕ್ಕೆ ಪೂರ್ಣಪ್ರಮತಿಯ ಮಕ್ಕಳು ಪಯಣ ಬೆಳೆಸಿದ್ದರು. ಜೀವೋ ಜೀವಸ್ಯ ಜೀವನಂ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮಗದಷ್ಟು ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕಾಡನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದೆವು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದೆ ಬೇರೆಯದೇ ಪ್ರಪಂಚ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕಾಂಕ್ರಿಟ್ ಕಾಡಿನಿಂದ ದೂರಾಗಿ ಹಸಿರು ಕಾಡನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ಅವಕಾಶ ನಮ್ಮದಾಗಿತ್ತು. ಮುಂದಿನ ಒಂದೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ನೀವೆ ಅನುಭವಿಸಿ… ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಸುರೇಶ್ ಕುಲಕರ್ಣಿಯವರಿಂದ ಚಿತ್ರದ ಮೂಲಕ ಅಕ್ಷರ ಕಲಿಕೆಯ ಪಾಠ, ನಿವೃತ್ತ ಅರಣ್ಯಾಧಿಕಾರಿ ಶ್ರೀಯಲ್ಲಪ್ಪ ರೆಡ್ಡಿಯವರಿಂದ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಬಗೆಗಿನ ಪಾಠ ನಡೆದ ನಂತರ ನಾವೆಲ್ಲ ಒಂದು ಪ್ರಶಾಂತ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆರಿಸಿ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಉಪಾಹಾರ ಮುಗಿಸಿದೆವು. ಇಂಡಿಯನ್ ಇಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್‌ನ ನಿಸರ್ಗ ತಜ್ಞರಾದ ಹರೀಶ್ ಭಟ್ ಅವರು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಾ ಪ್ರಕೃತಿಯ ವೈಚಿತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಕ್ಕಳೆಲ್ಲ ಅವರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಕೇಳಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಂದಿನ ಮೆನುವಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಹೆಸರು ಕಪ್ಪೆಯದಾಗಿತ್ತು… ಕಪ್ಪೆ ೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಮೊದಲು ಕಪ್ಪೆಯ ಸಂತತಿ ಹುಟ್ಟುಕೊಂಡಿತು. ಕಪ್ಪೆಯ ಚರ್ಮ ನಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯವಿರುವುದರಿಂದ. ಭೂಮಿಯ ಒಳಗೆ ಸುರಂಗವನ್ನು ಮಾಡಿ ಬದುಕಬಲ್ಲದು. ಚರ್ಮವು ನಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನುಸುಳಬಹುದೆ. ಇದರ ವಿಶಿಷ್ಟತೆ ಎಂದರೆ ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ಮೂಗು ಎರಡೂ ಉಸಿರಾಡುವ ಅಂಗಗಳಾಗಿವೆ. ಗಂಡು ಕಪ್ಪೆ ಮಾತ್ರ ಕೂಗಬಲ್ಲದು. ಸುಮಾರು ೧/೨ ಫರ್ಲಾಂಗ್ ವರೆಗೆ ಕೇಳುವಂತೆ ಕೂಗಬಲ್ಲದು. ಇವು ಒಂದು ಗಂಟೆಗೆ ೮೦-೯೦ ಹುಳುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತವೆ. ಐದು ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ಭೂಕಂಪದ ಸೂಚನೆ ಇವುಗಳಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ರಡಾನ್ ಗ್ಯಾಸ್ ಇವುಗಳ ಚರ್ಮವನ್ನು ಸೋಕಿ ನವೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಎಲ್ಲ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಟೋಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮತ್ತೊಂದು ಜಾತಿಯ ಕಪ್ಪೆಗಳಿಗೆ ಕಿವಿಯ ಹಿಂದೆ ವಿಷದ ಗ್ರಂಥಿ ಇರುತ್ತದೆ. ನಾಲಿಗೆಯನ್ನು ಹೊರಚಾಚಿ ತನ್ನ ಅಂಟುಗುಣದಿಂದ ಹುಳುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ತಿನ್ನುತ್ತವೆ. ಇರುವೆ ಇರುವೆಗಳ ಘ್ರಾಣಶಕ್ತಿಯು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸ್ಕೌಟ್ ಇರುವೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವವು ಆಹಾರವನ್ನು ಹುಡುಗಿ ಬರಬೇಕು. ಅದು ಮನೆಗೆ ಮರಳುವಾಗ ಒಂದು ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ದಾರಿ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಚೆಲ್ಲುತ್ತಾ ಬರುತ್ತದೆ, ಮತ್ತೆ ದಾರಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿವ ಸಲುವಾಗಿ. ನಂತರ ಎಲ್ಲ ಇರುವೆಗಳು ಸಾಲಾಗಿ ಬಂದು ಆಹಾರ ತಿನ್ನುತ್ತವೆ. ಮರಳಿ ಹೋಗುವಾಗ ಸೋಲ್ಜರ್ ಇರುವೆ ಚೆಲ್ಲಿದ್ದ ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಅಳಿಸುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ದಾರಿ ತಿಳಿಯಬಾರದೆಂದು. ೮೦ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಇರುವೆಗಳ ಜನನ ಆಗಿದೆ. ಜೇಡ ಜೇಡದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಾತ್ರ ಬಲೆ ಹೆಣೆಯುವುದು. ಸ್ಪಿನರೆಟ್ ಗ್ರಂಥಿಯಿಂದ ಅಂಟುವ ಮತ್ತು ಅಂಟದ ಎರಡು ರೀತಿಯ ದ್ರವವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅದರಿಂದ ಬಲೆಯನ್ನು ಹೆಣೆಯುತ್ತದೆ. ತಾನು ಅಂಟದ ದಾರಿಯಿಂದ ಸಾಗಿ, ಹುಳು ಅಥವಾ ಆಹಾರ ಅಂಟುವ ದ್ರವದಲ್ಲಿ ಸಾಗಿ ಬರುವಂತೆ ಜಾಣ್ಮೆ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಸೋಶಿಯಲ್ ಜೇಡ (ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೇಡ) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಜೇಡಗಳ ಮನೆಯು ಒಂದರ ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಒಂದು ಇರುವಂತೆ ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಒಂದರ ಆಹಾರಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ಕೈ ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ. ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಜೇಡದ ಬಲೆ ಕಟ್ಟುವ ಗುಣವನ್ನು ಬಳಸಿ ಬುಲೆಟ್ ಪ್ರೂಫ್ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕರವಸ್ತ್ರಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಗುರವಾದ ಗುಂಡು ನಿರೋಧಕ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ತಯಾರಿದ್ದಾರೆ. ಜೇಡಗಳ ವಂಶವಾಹಿಗಳನ್ನು ಮೇಕೆಯ ಕೆಚ್ಚಲಿಗೆ ಕಸಿಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅದರಿಂದ ಬಂದ ಹಾಲಿನಿಂದ ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮುಂದೆ ಹರಟೆ ಮಲ್ಲ (ಜಂಗಲ್ ಬಾಬ್ಲರ್, ಸಾಥ್ ಬಾಯ್, ೭ ಸಿಸ್ಟರ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹಕ್ಕಿಯ ಪರಿಯಚಯ, ಕೋಗಿಲೆ ಪರಿಚಯ ನೀಡಿದರು. ಗಂಡು ಕೋಗಿಲೆ ಮಾತ್ರ ಕೂಗುವುದು, ಆದರೆ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿ ಮರಿ ಮಾಡುವ ಸ್ವಭಾವವೇ ಕೋಗಿಲೆಗೆ ಇಲ್ಲ. ಕಾಗೆಗಳಿಂದ ಉಚಿತವಾಗಿ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇಂದಿಗೂ ಕಾಗೆಯನ್ನು ಕೋಗಿಲೆಯ ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ನವಿಲಿನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾ, ಗಂಡು ನವಿಲು ಮಾತ್ರ ಸುಂದರ ಮತ್ತು ಗರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು. ನವಿಲಿನ ಮುಖ್ಯ ಆಹಾರ ಹಾವು, ಹುಳಗಳು. ಒಮ್ಮೆಗೆ ಸುಮಾರು ೨೬ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತದೆ. ೩೦-೪೦ ದಿನಗಳ ನಂತರ ಕಪ್ಪು ಮರಿಗಳು ಹೊರಬರುತ್ತವೆ. ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಎರಡೂ ಕಾವುಕೊಡುತ್ತವೆ. ಗಂಡು ನವಿಲು ತನ್ನ ಛತ್ರಿಯಂತ ಗರಿಗಳಿಂದ ಮರಿಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಾವು ಹಾವುಗಳಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಶ ಮಾತ್ರ ಗೊತ್ತಾಗುವುದು, ಕಿವಿ ಇಲ್ಲ. ನಾಗರ ಹಾವು, ಕಟ್ಟಾ ಹಾವು, ಮಂಡಲದ ಹಾವು, ಸಮುದ್ರ ಹಾವು ಬಿಟ್ಟರೆ ಉಳಿದ ಯಾವುದೂ ವಿಷಪೂರಿತವಲ್ಲ. ಹಾವಿನ ವಿಷವು ತಿಳಿಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿದ್ದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಹಾವಿಗೆ ದವಡೆಯಲ್ಲಿ ವಿಷವಿರುತ್ತದೆ. ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪವು ೨೦ ಅಡಿ ಉದ್ದವಿದ್ದು ೭ ಅಡಿಗಳವರೆಗೆ ಹೆಡೆಯನ್ನು ಎತ್ತಬಲ್ಲದ್ದಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳ ಆಹಾರ ಹಾವು ಮಾತ್ರ. ಇವು ಒಮ್ಮೆಗೆ ೬೦ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತವೆ. ಮೊಟ್ಟೆಯಾಗಿರುವಾಗಲೆ ಗಂಡುಮರಿ ಹೆಣ್ಣುಮರಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಕಾವು ಕೊಡುತ್ತವೆ. ಗಂಡು ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಿಂತರೆ ಕಾವು ಕೊಡುವ ಕೆಲಸ ಹೆಣ್ಣು ಸರ್ಪದ್ದು. ೯೦ ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಉಪವಾಸವಿದ್ದು ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಮರಿ ಹೊರಬರುವ ದಿನ ಅಲ್ಲಿಂದ ಜಾಗ ಖಾಲಿ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ತಮ್ಮ ಮರಿಗಳನ್ನು ತಾವೇ ಆಹಾರವಾಗಿಸುವುದು ಬೇಡ ಎಂಬ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ. ಅಷ್ಟು ಮರಿಗಳಲ್ಲಿ ೩-೪ ಮಾತ್ರ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಹಾವು ಸ್ವತಃ ಗೂಡು ಕಟ್ಟುವುದಿಲ್ಲ. ಗೆದ್ದಲು ಹುಳು ಕಟ್ಟುವ ಗೂಡನ್ನು ತನ್ನ ವಾಸಕ್ಕೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳು ತನ್ನ ದೇಹದಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಅಂಟಿನಂತಹ ದ್ರವದಿಂದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಭದ್ರವಾದ ಗೂಡನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತದೆ. ೧೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗೂಡನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಮೇಲೆ ಎಷ್ಟು ಎತ್ತರವೋ ಕೆಳಗೆ ಅಷ್ಟೆ ಆಳವಿರುತ್ತದೆ. ಮಳೆ ಬಂದಾಗ ದ್ವಾರವನ್ನು ಮುಚ್ಚುತ್ತಾ, ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದು ಕಾಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅನುಕೂಲವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹಾವುಗಳಿಗೆ ತಂಪಾದ ಸ್ಥಳ ಬೇಕಾದ್ದರಿಂದ ಗೆದ್ದಲು ಕಟ್ಟಿದ ಗೂಡಿನೊಳಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಇಲಿಗಳು ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳಿಗೆ ಶತ್ರು, ಅಂತೆಯೆ ಹಾವು ಇಲಿಗಳಿಗೆ ಶತ್ರು. ಹಾವುಗಳಿಗೆ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳು ಮನೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರೆ, ಹಾವುಗಳು ಇಲಿಗಳಿಂದ ಗೆದ್ದಲ್ಲನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿ ಮನೆಗೆ ಬಾಡಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತವೆ. ಚೇಳು ಚೇಳಿಗೆ ವಿಷವಿರುವುದು ಬಾಲದಲ್ಲಿ, ಬೆನ್ನ ಮೇಲೆ ಕಾಲಿಟ್ಟರೆ ಬಾಲದಿಂದ ಹೊಡೆಯುತ್ತದೆ. ಯಾವಾಗಲೂ ಂggಡಿessive. ೧೦೦-೨೦೦ ಮರಿಗಳನ್ನು ಬೆನ್ನಮೇಲೆ ಕೂರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಬಿಸಿಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ನೆರಳಿನಲ್ಲಿ ಇರಲು ಬಯಸುತ್ತದೆ. ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಹುಳು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಕಿರ್ ಕಿರ್ ಎಂದು ಶಬ್ದ ಮಾಡುವ ಈ ಕ್ರಿಮಿಗೆ ಕಿವಿ ಇರುವುದು ಕಾಲಿನಲ್ಲಿ. ಬಾಲದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಮುಳ್ಳು ಇರುತ್ತದೆ. ಅದರ ಕಾಲು ಮತ್ತು ಕೆಳಹೊಟ್ಟೆಯ ಉಜ್ಜುವಿಕೆಯಿಂದ ಈ ಶಬ್ದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಹಗಲಾದ ಕೂಡಲೆ ಕಣ್ಣು ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಹರೀಶ್ ಭಟ್ ಅವರ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಪಾಠದ ನಂತರ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹಸಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನ ಹರಿಯಿತು. ಸುಮಾರು ೧.೦೦ ಗಂಟೆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭೋಜನವನ್ನು ಮುಗಿಸಿ ಮನರಂಜನೆ ಎಂಬಂತೆ ಮಕ್ಕಳು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ್ದ ನೃತ್ಯ ರೂಪಕ, ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಸವಿದೆವು. ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗಡೆ, ಪ್ರಮೋದ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀನಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಅವರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಲು ೩ ತಂಡಗಳಾಗಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಮರಗಳ ಕೆಳಗೆ ಕುಳಿತೆವು. ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿರುವ ಈ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಸರಳವಾಗಿ ಬೆರೆತು ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಪಾಠ ಹೇಳಿದ ರೀತಿಯೇ ಚೆನ್ನ. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತಂಪಾದ ಗಾಳಿ, ಹಕ್ಕಿಗಳ ಕಲರವ, ತಲೆಗೆ ಪೌಷ್ಟಿಕ ಆಹಾರ ಸಮಯದ ಮಿತಿಯನ್ನು ಮರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿತ್ತು. ಇವರ ಮಾತಿನ ಪ್ರಮುಖಾಂಶಗಳು ಹೀಗಿವೆ: ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಬಳಿ ಇರುವ ಃio-ಜiveಡಿsiಣಥಿ ಠಿಚಿಡಿಞ ನಲ್ಲಿ ಸರಳವಾದ ಛಿheಛಿಞ ಜಚಿm ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿದೇಶದಿಂದ ತರಲಾಗಿರುವ ಅಕೇಶಿಯಾ ಎಂಬ ಮರಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಲೂ ಬೆಳೆಸಲಾಗಿದೆ. ನೀರಿನ ಅಭಾವವಾದ ಕಾರಣದಿಂದ ಈ ಛಿheಛಿಞ ಜಚಿm ಗಳ ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ೧೦೦-೧೨೦ ಅಡಿ ದೂರದಲ್ಲಿ Sಠಿoಡಿಣs ಂuಣhoಡಿiಣಥಿ oಜಿ Iಟಿಜiಚಿ ಇದೆ. ೧೦೦ ಅಡಿ ಹಿಂದೆ ಹೋದರೆ ಅತ್ಯಂತ ಕೊಳಕಾದ ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ ಹರಿಯುತ್ತಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಆದರ್ಶಪ್ರಾಯವಾದ ಛಿheಛಿಞ ಜಚಿm ಗಳು ಇವೆ, ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದಲ್ಲಿ ಗೋಪಾಲನ್ ಮಾಲ್ ಎಂಬ ಗ್ರಾಹಕ ಆಕರ್ಷಕ ಸ್ಥಳವಿದೆ. ಇಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಎಷ್ಟು ವೈವಿಧ್ಯ. ನೀರನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದುರುಪಯೋಗವಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಇಲ್ಲೆ ನೋಡಬಹುದು. ಓಡುವ ನೀರನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕು, ನಿಂತ ನೀರನ್ನು ಹಿಂಗಿಸಬೇಕು. ಆ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಈ ಛಿheಛಿಞ ಜಚಿm ಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಬಾವಿಯಲ್ಲಿ ನೀರು ಬಂದಿರುವುದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಮೊದಲು ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಎಂದರೇನು ಎಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಅಂಟಾರ್ಕ್‌ಟಿಕ್‌ಗೆ ಹೋದರೆ ೨-೩ ವಿವಿಧ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಸಿಗಬಹುದು. ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಮರುಭೂಮಿಗೆ ಹೋದರೆ ೧೬-೧೭ ವಿವಿಧತೆಗಳು ಸಿಗಬಹುದು. ಅಲಾಸ್ಕಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ೧೮-೨೦ ವಿವಿಧತೆಗಳು ಸಿಗಬಹುದು. ಯುರೋಪ್ ನಲ್ಲಿದ್ದರೆ ೩೫-೪೦ ವಿವಿಧತೆಗಳು ಸಿಗಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ಬಂದು ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲು ಕುಳಿತರೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಕೈ ಇಟ್ಟರೆ ವಿವಿಧ ಪ್ರಾಣಿ, ಕೀಟಗಳು, ಮರಗಳು, ಗಿಡಗಳು ೨೦೦ ರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ತಯಾರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಮನುಷ್ಯ ತನಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮರಗಳ ಜಾತಿ, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಜಾತಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದ. ವಿವಿಧತೆಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿ ಏಕತೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದ. ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಸಸ್ಯಗಳು ತಾನಾಗಿಯೇ ಬೆಳೆದಿವೆ. ಹಸುಗಳು, ಕುರಿಗಳು, ಕಳ್ಳರು, ಬೆಂಕಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿದರೆ ಬಹಳಷ್ಟು ವಿವಿಧತೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ವಿವಿಧತೆ ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಾಗಲಿ, ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಾಗಲಿ ಕಾಣಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

Read More..

ನಾನು ಕಂಡ ಅಪರೂಪದ ವಿಜ್ಞಾನಿ

Wednesday, December 13th, 2017

  -Sri Yallappa Reddy Retired Forester ಡಾ.ಹರೀಶ್ ಭಟ್ಟರು ಒಬ್ಬ ಯುವ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಇವರು ಬೇರೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಹಾಗೆ ಜೀವಿ-ಜೀವಿಗಳನ್ನು ನೋಡಿದವರಲ್ಲ. ಪಕ್ಷಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಪಕ್ಷಿ-ಮರ-ಕೀಟ-ಹಣ್ಣು-ಹೂವುಗಳ ನಡುವಿನ ಕೊಂಡಿ, ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಇವೆಲ್ಲ ಒಂದನ್ನೊಂದು ಬಿಟ್ಟು ಬಾಳಲಾರದ ಸಂಬಂಧಿಕರು. ಕೆಲವು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮಕರಂಧವನ್ನು, ಕೆಲವು ಅಕ್ಕಿ ಮುಂತಾದ ಧಾನ್ಯವನ್ನು, ಕೆಲವು ಕೀಟವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಬಾಳುವಂತಹವು. ಆದರೆ ಅವುಗಳಿಗೆ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇದೆ. ಪಕ್ಷಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ತಮ್ಮ ಮರಿಗಳನ್ನು ಸಾಕುವಂತಿಲ್ಲ. ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಾಳಲು ಬಿಡಬೇಕು. ರೆಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಬೇಕು, ಕೊಕ್ಕು ಬಲಿಯಬೇಕು, ಕಾಲು ಸುಭದ್ರವಾಗಬೇಕು. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಆದ ನಂತರ ಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇವೆಲ್ಲಾ ಬೆಳೆಯಲು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಡಿ.ಎನ್.ಎ ಗೆ ಪ್ರೋಟೀನ್ ನ ಅಗತ್ಯ ಹೆಚ್ಚು ಇರುತ್ತದೆ. ಒಂದೊಂದು ಪಕ್ಷಿಯಲ್ಲೂ ಒಂದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಕ್ರಮ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಗುಟ್ಟನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹರೀಶ್ ಭಟ್ ಅವರು ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ನನ್ನ ಬಳಿ ಚರ್ಚೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಳವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲ ಅದನ್ನು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ, ಇತರರಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಹುದ್ದೆ, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳೊಡನೆ ಸಂಪರ್ಕ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಠ ಮಾಡುವುದೆಂದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಮುಂದುವರೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಹರೀಶ್ ಭಟ್ ಅವರು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತಾವು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಕ್ಕಳ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಇಳಿದು ಅರ್ಥಮಾಡಿಸುವುದು ಸುಲಭದ ವಿಷಯವಲ್ಲ. ಇದರಲ್ಲೊಂದು ಸೊಗಸಿದೆ. ತುಂಬಾ ಅನುಭವಸ್ಥರು, ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದವರು ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ವಿಷಯವನ್ನು ತಲುಪಿಸುವಾಗ ಸರಳವಾಗಿ ಕಲಿಸುವಾಗ ಒಂದು ವಿಶೇಷತೆ, ಸೊಗಸು ಇರುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ನಾನು ಹರೀಷ್ ಭಟ್ ಅವರಲ್ಲಿ ಕಂಡಿದ್ದೇನೆ. ಇದರಿಂದ ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಗೌರವ, ತಾವೂ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಹಂಬಲ ಎಳೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಬಿತ್ತಿದಂತಾಗುವುದು. ಆದರೆ ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಅವರಿಂದು ನಮ್ಮೊಂದಿಗಿಲ್ಲ. ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಇಂತಹವರ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ನಾನು ಕಂಡ ಅಪರೂಪದ ಯುವ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಇವರು.

Read More..
ಹರೀಶ್ ಭಟ್ ಇನ್ನು ನೆನೆಪು ಮಾತ್ರ

ಹರೀಶ್ ಭಟ್ ಇನ್ನು ನೆನೆಪು ಮಾತ್ರ

Wednesday, December 13th, 2017

    Indumati, Teacher, Purnapramati   ನಮ್ಮ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ‘ಜೀವೋ ಜೀವಸ್ಯ ಜೀವನಮ್’ ಎಂಬ ಸಂವತ್ಸರ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಭಾಗೀರಥಿ ಜಯಂತಿಯಂದು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪರಿಸರ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆಂದು ಯಪ್ಪಲ್ಲರೆಡ್ಡಿಯವರ ಜೊತೆ ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಜೀವವೈವಿದ್ಯ ಉದ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದೆವು. ಅಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಹರೀಶ್ ಭಟ್ಟರ ಪರಿಚಯ ನಮಗಾಯಿತು. ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಒಂದೆರಡು ಮಾತನಾಡಿ ಎಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡೆವು. ಅವರು ಕೂಡಲೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಮಕ್ಕಳ ಹತ್ತಿರ ಬರುತ್ತಿರಲು, ಅವರ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಂಡ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಮಿಡತೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತೋರಿಸಿ ಅದರೆ ವಿವರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು. ಮಿಡತೆಯನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಒಂದು ಕಪ್ಪೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಅದರ ವಿಶೇಷತೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ವಟ ವಟ ಅನ್ನುತ್ತಿದ್ದ ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ಗಪ್ ಚುಪ್ ಆದರು. ಹರೀಶ್ ಭಟ್ಟರ ಮಾಯಾಜಾಲಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದರು. ಕಪ್ಪೆಯು ನಂತರ ಜೇಡ, ಇರುವೆ……ಹೀಗೆ ಕೈಗೆ ಸಿಕ್ಕ ಯಾವ ಹುಳು, ಪಕ್ಷಿ, ಚಿಟ್ಟೆ ಅಥವಾ ಮರ, ಗಿಡ ಇರಬಹುದು ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಎಷ್ಟು ಆಳವಾದ ಜ್ಞಾನ ಇತ್ತೆಂದರೆ ನಮ್ಮನ್ನೆಲ್ಲ ಅವರು ಮಂತ್ರ ಮುಗ್ದರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರು. ಹೀಗೆ ಪರಿಚಯವಾದ ನಂತರ ಅವರು ನಮ್ಮ ಪೂರ್ಣಪ್ರಮತಿಯ ಪರಿವಾರದವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿಬಿಟ್ಟರು. ಅವರು ಶಾಲೆಗೆ ಬಂದರೆ ಬೆಲ್ಲವನ್ನು ಇರುವೆಗಳು ಮುತ್ತುವಂತೆ ಮಕ್ಕಳು ಅವರನ್ನು ಮುತ್ತಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ತಾವು ನೋಡಿದ ಹುಳು, ಪಕ್ಷಿ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದಂತೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುವ, ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗುವ ಕಲೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದರು. ಅವರು ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ತರಗತಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಸೃಷ್ಟಿಯ ಆರಂಭದಿಂದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಪಾಠ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. Big bang theory ಸೃಷ್ಟಿಯ ಹಂತಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಸರಳ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ (೫-೬ನೇ ತರಗತಿ) ಅರ್ಥವಾಗುವಂತೆ ಪಾಠಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಮಾತುಗಳಲ್ಲೇ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ‘ನನಗೆ ಯಾವುದೇ ಪಾಠವಾದರೂ ಒಂದು ಸಲಕೇಳಿದರೆ ಅರ್ಥವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನಾಲ್ಕಾರು ಬಾರಿ ಓದಬೇಕು. ಆದರೆ ಹರೀಶ್ ಅಣ್ಣನ ಪಾಠ ಒಂದು ಸಲ ಕೇಳಿದರೆ ಸಾಕು ನನಗೆ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ’. ದೊಡ್ಡ ತರಗತಿಗಳ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಂಶೋಧನೆಯ ವಿಧಾನಗಳ ಪಾಠ. ಸಂಶೋಧನೆ ಎಂದರೇನು, ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಹೇಗೆ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಮೂಲಕ ಪರಿಹಾರ ಹುಡುಕುವುದು…..ಹೀಗೆ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಕನಸ್ಸನ್ನು ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹುರಿದುಂಬಿಸಿ, ಚಿಟ್ಟೆ, ಇರುವೆ, ಪಕ್ಷಿ ಹೀಗೆ ಹತ್ತಾರು ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೆ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬರೆಯಿಸಿ, ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನೆ(Our book)ಹೊರತಂದರು. ಸದಾ ಹಸನ್ಮುಖಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಠ ಮಾಡುವಾಗ ಎಷ್ಟೋ ಸಲ ತಾಳ್ಮೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಂದರ್ಭ ಬಂದರೂ ತಾಳ್ಮೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳದೆ, ಮಾತಿನಲ್ಲಿಯೇ ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ತಪ್ಪನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಪ್ರಕಟವಾಗಿರದ ತಾವು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದ ನೂತನ ವಿಷಯಗಳನ್ನೂ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಪಾಠವಾದ ನಂತರ ಅವರಿಗೆ ಟೀ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟು, ಅವರ ಜೊತೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತ ಟೀ ಸವಿದ ಸಮಯವನ್ನು ನಾನು ಮರೆಯಲಾರೆ. ಶಾಲೆಯ ಉತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿ ಮಗಳು ಹಂಸ, ಪತ್ನಿ ಶ್ರೀವಳ್ಳಿಯವರ ಜೊತೆ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಪೂರ್ಣಪ್ರಮತಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬವೇ ಆಗಿತ್ತು. ಪೂರ್ಣಪ್ರಮತಿಯ ವಿಚಾರಸಂಕಿರಣಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರ ದೊಡ್ಡದು. ಕೇವಲ ನಮ್ಮ ಶಾಲೆ ಅಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲದೆ, ನಗರದ ಅನೇಕ ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಅನೇಕ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ, ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ವಿಜ್ಞಾನದ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಗರದಲ್ಲಿ ಓದುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪರಿಸರದ ಮೇಲೆ ಕಾಳಜಿ, ಒಲವು ಮೂಡಲು “Eyes on Nature” ಎಂಬ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಐ.ಐ.ಎಸ್.ಸಿನಲ್ಲಿ ೨೦೧೫ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭ ಮಾಡಿದರು. ಇದರ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ, ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಐ.ಐ.ಎಸ್.ಸಿಯ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಸೇತುವೆಯಾಗಿ ನಿಂತರು. “Eyes on Nature” ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಶಾಲೆಯ ಹತ್ತಿರದ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು, ಒಂದು ಕೆರೆಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಿಯ ಪಕ್ಷಿ, ಚಿಟ್ಟೆ, ಮರಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಇದರಿಂದ ಕಲಿಕೆ ಎಷ್ಟಾಯಿತೆಂದರೆ ಒಬ್ಬ ಪೋಷಕರು ಹೇಳಿದಂತೆ ನನ್ನ ಮಗಳು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದರು ಚಿಟ್ಟೆ ಹಿಂದೆ ಓಡುತ್ತಾಳೆ, ಪಕ್ಷಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾಳೆ, ಮರವನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈಗಿನ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ಹೋಗಲು ಹಿಂಜರಿಯುತ್ತಾರೆ, ಮೊಬೈಲ್, ಲಾಪ್ ಟಾಪ್ ಇದ್ದರೆ ಸಾಕು ಅವರು ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲ ಸಮಯವನ್ನು ಅದರಲ್ಲೇ ಕಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹರೀಶ್ ಭಟ್ಟರ “Eyes on Nature” ಯೋಜನೆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಕನಸು ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡಿತು, ಇದೊಂದು ವರವೇ ಆಯಿತು. ೨೦೧೫, ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಐ.ಐ.ಎಸ್.ಸಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಈ ವರ್ಷ ಐ.ಐ.ಎಸ್.ಸಿ ಮತ್ತು ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಿ ಎನ್.ಎಸ್.ಐ.ಪಿನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೨೦೦೦ ಮಕ್ಕಳು ಪ್ರವೇಶ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರು. ಅದನ್ನು ಇವರು ಒಂದು ವಾರ ಕಾಲ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಿ ೧೫ ಶಾಲೆಯ ೧೫೦ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದರು. ಮಕ್ಕಳ ಅಧ್ಯಯನ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. Whatsapp ನಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಸಂದೇಹಗಳನ್ನು ಹರೀಶ್ ಅವರಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ರಾತ್ರಿ ೧೨ ಘಂಟೆಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದರೂ ಎರಡೇ ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಸಿಗುತ್ತಿತು. ಇಂತಹ ಬದ್ಧತೆ ಇರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಬಹಳ ವಿರಳ. ಎನ್.ಎಸ್.ಐ.ಪಿ ಯನ್ನು ಅವರು ರಾಶ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸುವ ಕನಸನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದರು. ಹಠಾತ್ತಾಗಿ ನವೆಂಬರ್ ೪ ರಂದು ನಮ್ಮನ್ನು ಅಗಲಿ ಮಾಯವಾಗಿಬಿಟ್ಟರು. ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೂ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಆಘಾತವೇ ಆಯಿತು. ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ಇವರ ಸಾವಿನ ವಿಷಯವನ್ನು ಕೇಳಿ ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಎಲ್ಲವೂ ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ನಡೆದೇ ಹೋಯಿತು. ಈಗ ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ಬರಲೇ ಬೇಕಾಗಿದೆ. ಅವರ ಕನಸುಗಳನ್ನು ನನಸು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಅವರ ಋಣವನ್ನು ತೀರುಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಮಾಡಬೇಕಿದೆ. ಪೂರ್ಣಪ್ರಮತಿ ಇದಕ್ಕೆ ಸದಾ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಆಸಕ್ತರೂ ಕೈ ಜೋಡಿಸಬಹುದು.

Read More..
ಸುಖ v/s ಸಾರ್ಥಕ

ಸುಖ v/s ಸಾರ್ಥಕ

Wednesday, September 6th, 2017

ಕಷ್ಟದಲ್ಲೂ ಎದೆಗುಂದದೆ ಇರವ ಸ್ವಭಾವ ಸೀನಣ್ಣನದು. ಆಗೊಮ್ಮೆ-ಈಗೊಮ್ಮೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಸೀನಣ್ಣ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಲ ಹೊಲದಲ್ಲಿ ದುಡಿದು…..ತಮ್ಮ ರಮೇಶ, ತಂಗಿ ಸೀತಳನ್ನು ಖಾಸಗಿ  à²¶à²¾à²²à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ಓದಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಕಾಲೇಜಿನ ಮುಖವನ್ನೇ ನೋಡದ ಸೀನಣ್ಣ, ಹಣವಿಲ್ಲದಿದ್ದರು ಗುಣದಲ್ಲಿ ಸಿರಿವಂತ…ತನ್ನ ಅತ್ತೆಯ ಮಗಳೊ೦ದಿಗೆ ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದನು. ಪದವಿಯನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ್ದ ರಮೇಶ ಸಿರಿವ೦ತ ಕನ್ಯೆಯೊ೦ದಿಗೆ ಪ್ರೇಮ ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದನು.ಇವರ ಒಟ್ಟು ಕುಟುಂಬ ಕಪ್ಪಿರುವೆ-ಕೆಂಪಿರುವೆ  ಒಂದೇ ಗೂಡಿನಲ್ಲಿದಂತಾಗಿತ್ತು. ಇಂತಹ ಗೂಡಿಗೆ ಕಲ್ಲು-ಸಕ್ಕರೆಯಂತೆ , ಒಮ್ಮೆ ಅಜ್ಜ-ಅಜ್ಜಿ ಊರಿನಿಂದ ಬಂದರು. ರಾತ್ರಿಯ ಭೋಜನದ ನಂತರ…ಎಲ್ಲಾರು ಜಗುಲಿಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು…ಸೀತಾಳ ಹಾಡು ಕೇಳುತ್ತ…ತಂಪಾದ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ…. ಸಹಜವಾದ ಹರಟೆಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ‌ಅಲ್ಲಿಂದ  ಸುಮಾರು ೧೩00 ಕಿ.ಮಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ , ನಾರಾಯಣ ಮಠ ಹಾಗು ರಂಗಾಪುರಿ ಮಠಗಳನ್ನು ನೊಡಬೇಕೆಂಬ ಬಯಕೆಯಾಗಿದ್ದು …ಸೀನಣ್ಣ ಹಾಗು ರಮೇಶರು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಬಹುದಾ…? ಎಂದು ಅಜ್ಜ ಅಜ್ಜಿ ಕೇಳಿದರು. ತಕ್ಷಣವೇ… ರಮೇಶ ಹಾ..ಆಗಲಿ ಆಗಲಿ, ನನ್ನ ಕಾರಿನಲ್ಲೆ ನಾರಾಯಣ ಮಠಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿಬರುವೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದನು. ಹಣವಿರದ ಸೀನಣ್ಣನು ಕೊಂಚ ಕಾಲ ಯೋಚಿಸಿ…ಆಗಲಿ,ನಾನು ರಂಗಾಪುರಿ ಮಠಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಮಾರನೆಯ ದಿನ ರಮೇಶ ತನ್ನ ಪತ್ನಿಯೊಂದಿಗೆ, ಸೀತ ,ಅಜ್ಜ ಅಜ್ಜಿಯರನ್ನು ತನ್ನ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟ. ದಾರಿ ಮಧ್ಯಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ..ಕುರು.ಕುರು ತಿಂಡಿಗಳು…ತಂಪು ಪಾನೀಯಗಳು…ಚಹ…ಹಾಡುಗಳೊಂದಿಗೆ…ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಸವಿಯುತ್ತ…ಎಸಿ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ತಂಪಾಗಿ…ನಾರಾಯಣ ಮಠಕ್ಕೆ ಬಂದು ತಲುಪಿದರು. ಅಲಂಕಾರದ ಸಮಯವಾದ್ದರಿಂದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಬಾಗಿಲ್ಹಾಕಿತ್ತು.ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಕೈ ಮುಗಿದು…ಯತಿಗಳ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಸಾಗಿದರು. ಫಲಮಂತ್ರಾಕ್ಷತೆ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಸಾಲು ಉದ್ದವಿದ್ದಿದ್ದರಿಂದ ನಿಂತ ಸ್ಥಳದಲ್ಲೇ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿದರು.ಮಠದ ಊಟ ರುಚಿಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ, ಪಂಚತಾರ ಹೋಟೆಲ್ ನಲ್ಲಿ ಊಟ ಮುಗಿಸಿ.ಮಠದ ಸುತ್ತಲಿದ್ದ ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಪಿಂಗ್ ಮಾಡಿ, ಊರಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ‌ಒಂದು ದಿನ ಕಳೆದು,ಮರುದಿನ ಸೀನಣ್ಣ ದಂಪತಿಗಳು ,ಅಜ್ಜ ಅಜ್ಜಿ ಸೀತಾಳೊಂದಿಗೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ರಂಗಾಪುರಿ  ಮಠಕ್ಕೆ ಹೊರೆಟರು. ಕೂರಲೂ ಜಾಗವಿಲ್ಲದ…ಮೂರನೆ ದರ್ಜಿಯ ಡಬ್ಬಿ…ಭಾರೀ ಇಕ್ಕಟ್ಟು ….ಒಬ್ಬರಮೇಲೊಬ್ಬರು ಬಿದ್ದು…ಬೇರೆಯವರ ಆಹಾರ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ…ಬೆವರಿನವಾಸನೆಯನ್ನು ಸಹಿಸಿಕೊಂಡು…ಮೈ-ಕೈ ನೋವಿನಿಂದ….ರಂಗಾಪುರಿಗೆ ಬಂದು ಇಳಿದರು. ಆಟೋವಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗಲು ಹಣವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ನಡದೇ…ಮಠವನ್ನು ಸೇರಿದರು. ಕಲ್ಯಾಣಿಯ ತೀರ್ಥ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ…ದೇವರ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು. ಆಲಂಕೃತ ಪಾಂಡುರಂಗನನ್ನು ನೋಡಿ ರೋಮಾಂಚನವಾಯಿತು…ರಂಗನ ಪಾದಕ್ಕೆ-ಹಣೆಯನ್ನೂರಿ…ಆಯಾಸವೆಲ್ಲಾ ನೀಗಿ …ಆನಂದದಲ್ಲಿ ಮೈ ಮರೆತರು…ಯತಿಗಳ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿ …ಅವರ ಉಪನ್ಯಾಸ ಕೇಳಿ…ಅನುಗ್ರಹ ಪಡೆದು…ಧ್ಯಾನಜಪಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿ,ಊರನ್ನೇ ಮರೆತು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದರು… ಲಾಡ್ಜಿನ ರೂಂ ದುಬಾರಿಯಾದರಿಂದ, ಅಂದಿನ ರಾತ್ರಿ …ಮಠದ ಅಂಗಳದಲ್ಲೆ ತಂಗಿದರು…ಮರುದಿನ ಪ್ರಸಾದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಊರಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಊರಿನಲ್ಲಿ ಎಂದಿನಂತೆ… ರಾತ್ರಿಯ ಭೋಜನದ ನಂತರ…ಎಲ್ಲಾರು ಜಗುಲಿಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು…ತಂಪಾದ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ…. ಯಾತ್ರೆಯ  ಅನುಭವವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಜ್ಜನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೊಲವನ್ನು-ಯಾತ್ರೆಯ ಬಯಕೆ ತೀರಿಸಿದ ಮೊಮ್ಮಗನಿಗೆ ಕೊಡುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಅಜ್ಜಿ ಹೇಳಿದಳು. ಸೀನಣ್ಣನಿಗೆ ಕೊಡುತ್ತಾರೋ ಅಥವ ರಮೇಶನಿಗೆ ಕೊಡುತ್ತಾರೋ ಎಂಬ ಕುತೂಹಲ ಎಲ್ಲರಲ್ಲೂ ಕಾಡುತ್ತಿತ್ತು ! ಆಗ ಸೀತೆ ” ರಮೇಶನಿಗೇ  à²ˆ ಹೊಲವನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು. ಏಕೆಂದರೆ, ರಮೇಶ ಎಷ್ಟೊಂದು ಹಣ ಖರ್ಚುಮಾಡಿದ್ದಾನೆ…ಎಸಿ ಕಾರು…ತಿಂಡಿ,ಪಾನೀಯಗಳು… ಪಂಚತಾರ ಹೋಟೆಲ್ ನಲ್ಲಿ ಊಟ…ಶಾಫಿಂಗ್…ಆಯಾಸವೇ ಆಗದಂತೆ ಸುಖಕರವಾದ ಯಾತ್ರೆ ಮಾಡಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅದೇ ಸೀನಣ್ಣನ ಯಾತ್ರೆಯೋ…ರಾಮರಾಮ !… ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಬೆವರು ವಾಸನೆ…ಮೈ-ಕೈ ನೋವಿನ ಪ್ರವಾಸ, ತಣ್ಣೀರಿನ ಸ್ನಾನ…ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ನಿದ್ದೆ…ಜ್ಞಾಪಿಸಿ ಕೊಂಡರೆ ಈಗಲೂ ನಿದ್ದೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಅಜ್ಜ ಅಜ್ಜಿಗೆ ಹೇಳಿದಳು. ಆಗ, ಅನುಭವಿಗಳು -ಜ್ಞಾನಿಗಳಾದ ಹಿರಿಯರು ” ಯಾತ್ರೆ ಮಾಡಿಸಿದ ಇಬ್ಬರಿಗೂ ನಮ್ಮ ಆರ್ಶೀವಾದಗಳು. ಸೀತೆ ಹೇಳಿದಂತೆ….ರಮೇಶನ ಯಾತ್ರೆ ಆಯಾಸವೇ ಆಗಲ್ಲಿಲ್ಲ… ಸುಖಮಯವಾಯಿತ್ತು…ಆದರೇ ಯಾತ್ರೆಯ ಉದ್ದೇಶ ಈಡೇರಲಿಲ್ಲ. ಬರಿ ಕಟ್ಟಡ ನೋಡಿಬರುವುದರಿಂದ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ !?.ದೇವರ ದರ್ಶನ, ಸಂತ ಸಹವಾಸ, ಅನುಷ್ಠಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಮರಿಯುವುದೇ… ಯಾತ್ರೆಯ ತಿರುಳು. ಸೀನಣ್ಣನ ಮಾಡಿಸಿದ ಪ್ರವಾಸ ಸುಖವಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ…ಅಲ್ಲಿ ಪಡೆದ ಅನುಗ್ರಹ…ಆನಂದದ ಅನುಭವ…ಊರನ್ನೇ ಮರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ…ಅದು ಸಾರ್ಥಕದ ಯಾತ್ರೆಯಾಗಿದೆ. ಸುಖಕ್ಕಿಂತ ಸಾರ್ಥಕ ಹೆಚ್ಚಿನದು” ಎಂದು ಹೇಳಿ…ಸೀನಣ್ಣನಿಗೆ ಹೊಲವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ತಾತ್ಪರ್ಯ: ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಯಾತ್ರೆ ಹೇಗೆ ಸಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುವುದು ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ ! ಸಾರ್ಥಕ್ಯದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿದೆಯಾ….ಎಂಬುವುದಷ್ಟೇ ಮಾನ್ಯ. ನಮ್ಮ ಜೀವನದ ಸಾರ್ಥಕ್ಯ ದೈವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ-ಮುಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ. ವಿನ: ನಾವುಗಳಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಣ, ದುಡಿಮೆ, ಅನುಭವಿಸು ಲಾಭ, ನಷ್ಟ ಎಲ್ಲವು ಅಮಾನ್ಯ.

Read More..
ಉಪಮಾಲಂಕಾರ - ೩

ಉಪಮಾಲಂಕಾರ – ೩

Wednesday, September 6th, 2017

ಲುಪ್ತೋಮಾಲಂಕಾರ  à²¹à²¿à²‚ದಿನ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಮಾಲಂಕಾರದನ್ನು ನೋಡಿದೆವು, ಈಗ ಕೆಲ ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳನ್ನು ನೋಡೊಣ ದೋಣಿಸಾಗಲಿ, ಮುಂದೆಹೋಗಲಿ, ದೂರತೀರವ ಸೇರಲಿ ಬೀಸು ಗಾಳಿಗೆ ಬೀಳು ತೆಳುವ ತೆರೆಯ ಮೇಗಡೆ ಹಾರಲಿ . ಈ ಹಾಡಿನ ಪಲ್ಲವಿಯನ್ನು ಸುಖದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾಗ ಕೇಳಿದರೆ ಒಂದು ತೆರೆನಾದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾಗ ಕೇಳಿದರೆ ಸಾಂತ್ವನದ ಧ್ವನಿ ಕೇಳಿಬರುತ್ತದೆ. ಕೇವಲ ಉಪಮಾನ ವಾಚಕ ಪದಗಳಿಂದಲೇ  ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಕವಿಗಳು ಮಾಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎನ್ನುವುದು ವಿಶೇಷ. ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿಯಾದ ಭಾಸನ ನಾಟಕವಾದ ಪ್ರತಿಮಾನಾಟಕ ಒಂದು ಪ್ರಸಂಗ  ದಶರಥ ಮಹಾರಾಜನ ಮರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಆಗ ವಸಿಷ್ಠ ಋಷಿಗಳು ಕೋಸಲ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ  ಭರತನಿಗೆ ಹೇಳಿಕಳುಹಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಅಗ ಭರತನು ರಥದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಾ ಇರುತ್ತಾನೆ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರದಂತೆ ಊರನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮುಂಚೆ ಊರ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ  ಇದ್ದು ನಂತರ ಊರ ಒಳಗೆ ಬರುವುದು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿತ್ತು .  ಆಗ ಆ ಭರತನಿಗೆ  ಒಂದು ದೇವಸ್ಥಾನದಂತಹ ಪ್ರದೇಶ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಅದು ದೇವಸ್ಥಾನವೇ ಎಂದು  ತಿಳಿದು ಅಲ್ಲಿ ಭರತ ಇಳಿಯುತ್ತಾನೆ.  ಆದರೆ ಅದು ಸ್ವರ್ಗಸ್ಥರಾದ ರಾಜರ ಪುತ್ಥಳಿಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಳ. ಅಲ್ಲಿ ಭರತ  à²…ಲ್ಲಿ ದಶರಥನ್ನನ್ನೇ ಹೊಲುವ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿಯ ಕೆಲಸಗಾರನಿಗೂ ಭರತನಿಗೂ ಸಂವಾದ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಗೆ ಆ ದೇವಕುಲಿಕ ದಶರಥನ ಮರಣ ಸಂಭವಿಸಿದ್ದು, ಕೈಕೇಯಿಯ ವರವೆಂಬ ಶುಲ್ಕದಿಂದ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಈ ವಾರ್ತೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಭರತ ಮೂರ್ಛಿತನಾಗುತ್ತಾನೆ.  à²†à²— ಆ ದೇವ ಕುಲಿಕ ಹೇಳುವ ಮಾತು ಇದು- “ಹಸ್ತಸ್ಪರ್ಶೋ ಹಿ ಮಾತೃಣಾಂ ಅಜಲಸ್ಯ ಜಲಾಂಜಲಿ” ತಾಯಿಯ ಕೈಯ ಸ್ಪರ್ಶ  ನೀರಿಲ್ಲದೆ ಬಸವಳಿದವನಿಗೆ ನೀರಿನಂತಾಯಿತು ಎಂದು. ಪ್ರತಿಮಾನಾಟಕದ ಇನ್ನೊಂದು ಶ್ಲೋಕ à²¦à²¶à²°à²¥à²¨ ಮಂತ್ರಿ ಸುಮಂತ್ರ ಹೇಳುವುದು. “ಜೀವಾಮಿ ಶೂನ್ಯಸ್ಯ ರಥಸ್ಯ ಸೂತಃ” à²¨à²¾à²¨à³ ರಥಿಕನೆ ಇಲ್ಲದ ರಥದ ಸಾರಥಿ ಆಗಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು. ಅಭಿಜ್ಞಾನಶಾಕುಂತಲಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಸಂಗ – ರಾಜನಾದ ದುಷ್ಯಂತನು ಒಮ್ಮೆ ಬೇಟೆಗಾಗಿ ಕಾಡಿಗೆ ಹೋಗಿರುತ್ತಾನೆ . ಅಲ್ಲಿ ಶಕುಂತಲೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಗಾಂಧರ್ವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾಗುತ್ತಾನೆ. ಕಣ್ವ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮುಗಿಸಿ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಶಕುಂತಲೆಯನ್ನು ರಾಜನ ಬಳಿ ಕಳುಹಿಸಲು ಬರುತ್ತಾರೆ . ಆಗ ರಾಜ ತನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಆಲೋಚನೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ    ಮಧ್ಯೆ ಕಿಸಲಯಮಿವ ಪಾಂಡುಪತ್ರಾಣಾಂ   ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಎಲೆಗೆಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಚಿಗುರಿನಂತೆ ಎಂದು. ಇಷ್ಟೊಂದು ದೃಷಾಂತಗಳನ್ನು ಏಕೆ ಕೊಟ್ಟೆ ? ಎನ್ನುವ ಸಂದೇಹವನ್ನು ಹೀಗೆ ನಿವಾರಿಸುತ್ತೇನೆ ಆತ್ಮೀಯರೆ . ಪೂರ್ಣೋಪಮಾಲಂಕಾರವಾಗಲು  ನಾಲ್ಕು ಗುಣಗಳು ಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದೆ . ಆ ನಾಲ್ಕು ಗುಣಗಳು ಯಾವುವು?  ಉಪಮಾನ ಉಪಮೇಯ ವಾಚಕ ಶಬ್ದ ಸಮಾನ ಧರ್ಮ ಈ ನಾಲ್ಕರ ಬಗ್ಗೆ ಹಿಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಈ ನಾಲ್ಕರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಲುಪ್ತೋಪಮಾ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಾದರೆ ಆ ಲುಪ್ತೋಪಮಾದ ಲಕ್ಷಣವೇನು ?  ಎಂದರೆ वर्णोपमानधर्माणामुपमावाचकस्य च । एकद्वित्र्यनुपादानात् भिन्ना लुप्तोपमाष्टधा ॥ ಹಿಂದೆ ಹೇಳಿದ ಉಪಮಾನ, ಉಪಮೆಯ, ವಾಚಕಶಬ್ದ, ಸಮಾನಧರ್ಮಾ , ಇಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರು ಒಂದು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರು ಅದು ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ ಎಂದು  ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ.  ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ ಎಂಟು ಪ್ರಭೇಧಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಅವುಗಳ ಪಟ್ಟಿ ವಾಚಕ ಲುಪ್ತಾ ಧರ್ಮಲುಪ್ತಾ ಧರ್ಮವಾಚಕ ಲುಪ್ತಾ ವಾಚಕೊಪಮೇಯ ಲುಪ್ತಾ ಉಪಮಾನಲುಪ್ತಾ ವಾಚಕೋಪಮಾನ ಲುಪ್ತಾ ಧರ್ಮೋಪಮಾನಲುಪ್ತಾ ಧರ್ಮೊಪಮಾನ ವಾಚಕಲುಪ್ತಾ ಇಷ್ಟೂ ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಇರುವ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನೇ ಅನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ಕೆಲ ದೃಷ್ಟಾಂತವನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿರುವ ವಿಷಯಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಬಹುದು. ವಾಚಕ ಲುಪ್ತ – ಅರವಿಂದ ಸುಂದರವಾದ ಮುಖ  ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ವಾಚಕವಾದ ಅರವಿಂದದಂತೆ   ಎನ್ನುವ ಪದವಿಲ್ಲ. ಧರ್ಮಲುಪ್ತಾ – ಚಂದ್ರನಂತೆ ರಾಜ  ಇಲ್ಲಿ ರಾಜ ಹಾಗೂ ಚಂದ್ರನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸಮಾನಧರ್ಮವನ್ನು ಕವಿಯು ಹೇಳಲಿಲ್ಲ. ರಾಜ ಸಜ್ಜನರಿಗೆ ಸಂತೋಷವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾನೆ ಹೇಗೊ ಹಾಗೇ  ಚಂದ್ರೋದಯವಾದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳಿಗೂ ಸಂತೋಷವಾಗುತ್ತದೆ . ಎಂದು ಹೇಳಬೇಕಿತ್ತು ಆದರೆ ಚಂದ್ರನಂತೆ ರಾಜ ಎಂದು ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ ಕವಿಗಳು. ಧರ್ಮವಾಚಕ ಲುಪ್ತಾ –  ಚಂದ್ರಮುಖೀ  ಎನ್ನುವಾಗ ಚಂದ್ರನಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಪ್ರಿಯತಮೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ  ಸಮಾನಧರ್ಮವನ್ನು ಹೇಳಲಿಲ್ಲ . ಚಂದ್ರನಂತೆ  ಮುಖ ಉಳ್ಳವಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಿಲ್ಲ ಹಾಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ, ವಾಚಕ ಎರಡೂ ಲೋಪವಾಗಿವೆ. ಹೀಗೆ ಯಾವುದಾದರು ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ಗುಣಗಳು ಲೋಪವಾಗಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿಗಳು ಮುಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಕ ಎನ್ನುವ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಅಲಂಕಾರವನ್ನು ನೋಡೊಣ.

Read More..
Recent Research On Language Learning - Conversation Skills

Recent Research On Language Learning – Conversation Skills

Wednesday, September 6th, 2017

 It is the talk of the town that Language study has not been as successful as it should be specifically in English Language. Mastering the language in just Grammar or the lessons from standard test book never results in holding good conversation in the language. A study found that students who had studied the language in any measure for two years did not give proficiency in the conversation. The study also identified that most of the students who study languages will probably never become fluent. The reason behind this failure of language programs is the method used. First, we need to understand the difference and its sequence of learning between “Use of the language” and” Study of the Language”. The earlier popular approaches  which were designed during the period of World War 2 and still being used at many institutions are audio-lingual and grammar-analysis methods. These methods consist of memorizing grammar rules and dialogues and engaging in pattern practice drills .These methods do not produce communicative skill. A number of powerful methods have been effective and evolved in recent times in producing proficiency in communication skills. These include TPR, TPRS, Focal Skills, ALG, and The Natural Approach. In this article, let us try to discuss TPR and TPRS. The references are provided at the end for rest of the approaches. The first of these are TPR, this was created by Dr. James Asher. TPR stands for “Total Physical Response”. Learning a language through TPR approximates the getting hold of your native language. This approach follows the order of listening first and then speaking. Finally, the learner learns to read and write. In the receptive listening stage, the child hears different “sounds” such as “Get up” or”Here is your food”. As the child hears these ” sounds” they physically respond. After a period of 12 to 18 months, the child begins to speak. At this point, understanding is far in advance of speaking and it will remain that way for many, many years. In the getting hold of the first language (for example Kannada), therefore, listening is the first skill to be developed followed by speaking. It seems reasonable and obvious that any other language learning should approximate first language learning. In “Total Physical Response” speech and writing are delayed until comprehension has been broadly ingrained.  This method of learning a language is also called a” listen first “approach. Now, TPRS – Teaching Proficiency through Reading and Storytelling, suppose you want to remember a list of words… you will more willingly remember the words if you make a sentence or sentences connecting the words in the form of a short story. You would remember it even better if the story was easy to visualize and best of all if you could picture a story that was dramatic way or interest of learner where in your emotions are also involved. Let us now discuss the best and the easiest way to implement the TPR and TPRS approach to our kids language study. Here are some of the gradual and day to day implementations that we could think of… As a parent, teachers… always speak to the kid in the language that you wanted them to become proficient, irrespective of their response in the language that you wanted to them to proficient or not. This certainly improves kid’s ability on listening and comprehension skills. Tell them lot of stories in the language you wanted your kid to become proficient and ask them simple questions from the stories, however note that do not assume them to respond in a complete sentence, even a single word response is very good and needs to be highly appreciated. As the saying goes “Repetitions is the master of the skill”. Guess what, why did the society used to chant and listen to Vedas scripture every day during centuries back? Various researches show that Individual need to hear and see a new word at least about 32+ times, in a meaningful and understandable context, to remember it and be able to use it. Here is the break for the kids to become cream out of cream and would be appearing for board exam this and upcoming years… Could you repeat and revisit your entire subject about 32+ times? This will certainly develop you to a score of high percentage/percentile. In summary, research and educational experience show that traditional grammar analysis methods fails most of the students who are taught using them. Natural methods, especially those that use a   “listen first” approach, are much more powerful and effective. References: TPRS – http://www.blaineraytprs.com/ TPR – http://www.tpr-world.com/ Listen First (ALG) – http://www.algworld.com Interactive Stories – http://e-poche.net/conversations/?page_id=7  

Read More..
Pages:«1234»

Blog

Notice Board

PU Program

Holiday List 2020-21

Pūrṇapramati

A Center for Integrated Learning
 

Calendar of Events -2020-21

List of holidays

 

Date

Day

Event

25-07-2020

Saturday

Naga Panchami

31-07-2020

Friday

Varalakshmi Vrata

04-08-2020

Tuesday

Rigveda Uakarma

12-08-2020

Wednesday

Krishna Janmashtami

21-08-2020

Friday

Gowri-Tritiya

22-08-2020

Saturday

Ganesha-Chaturthi

01-09-2020

Tuesday

Ananthapadmanabha Vrata

14-01-2021

Thursday

Makara Sankranti

11-03-2021

Thursday

Maha Shivaratri

13-04-2021

Tuesday

Ugadi

 

Long holidays
Date Event
17-10-2020 to 26-10-2020 Dasara Holidays
13-11-2020 to 16-11-2020 Deepavali Holidays
01-04-2021 to 24-05-2021 Summer Holidays
 
List of National Holidays
Date Day Event
15-08-2020 Saturday Independence Day
02-10-2020 Friday Gandhi Jayanti
01-11-2020 Sunday Kannada Rajyotsava
26-01-2021 Tuesday Republic Day
 
Parva Dina
Panchanga Event
Jyeshta- Shukla-Dashami Bhagirathi Jayanti(Water Day)
Ashada-Shukla-Purnima Gurupurnima(Teacher’s Day)
Shravana-Shukla-Purnima Hayagreeva Jayanti(Knowledge Day)
Bhadrapada-Shukla-Dwadashi Vamana Jayanti(Children’s Day)
Margasheersha-Shukla-Ekadashi Geetha Jayanti(Bhagavadgeetha Day)
Karthika-Shukla-Dwadashi Dhanwantri Jayanti(Doctor’s Day)
Karthika-Shukla-Chaturdashi Vanapuja(vanamahotsava)
Magha-Shukla-Navami Sankalpadina(Janmadina of Purnapramati)
Magha-Krishna-Ashtami Seetha Jayanti(Mother’s Day)
Note: 

(1) The celebration dates of Parvadina will be intimate later.

(2) Academic Fests (Kannada habba, English fest, etc.) dates will be informed based on the feasibility.

 

 

 

Pūrṇapramati is recruiting teachers

Pūrṇapramati is recruiting dedicated research-oriented teachers for Pre-Primary Montessori, Lower Elementary Montessori, Upper Elementary Montessori, HighSchool 7 to 10 grades, and Pre-University.

Registration is open for the next academic year

Purnapramati opens its registration for the next academic year (June 2020-21). Applications are being issued. Kindly help spread the word to interested parents.

Socialize & Share

Follow us on different social networking website.